ارزیابی ترجمه در پرتو روایت شناسی: بررسی موردی رمان خانم دالووی اثر ویرجینیا وولف

روایت شناسی تئوری روایت ها، متون روایی، تصاویر، مناظر، و رخدادها؛ یا همان سازه های فرهنگی ای است که "داستانی را بازگو می کنند". چنین نظریه ای ما را در فهم، تجزیه و تحلیل، و ارزشیابی روایت ها یاری می کند. یکی از مهمترین مفاهیمی که در این حوزه مطرح شده است گفتار/ذهنیت غیر مستقیم آزاد( free indirect discourse) است . گفتار/ذهنیت غیرمستقیم آزاد) (fid شکلی از روایت است که در آن پرسپکتیو (دیدگاه) عینی و دانای کلی راوی جای خود را به لحن و نواخت زبانی یکی از شخصیت داستان می دهد. به عبارتی دیگر، گفتار غیر مستقیم آزاد به تکنیکی اطلاق می شود که راوی برای ارائه نقطه نظر( point of view ) شخصیت های داستان از آن بهره می گیرد. از آنجایی که این تکنیک روایت شناختی یکی از عناصر کلیدی در سبک نوشتاری شماری از نویسنده های ادبی (بالاخص نویسنده های مدرن) به شمار می رود، می توان از آن به عنوان ابزار مفیدی در ارزیابی ترجمه های ادبی موجود بهره برد. به همین دلیل،در این تحقیق تعدادی از شاخص های متنی این تکنیک روایت شناختی در قالب مدلی برای ارزیابی کیفی ترجمه( translation quality assessment) استفاده شده تا بدینوسیله سه تا از ترجمه های فارسی (پرویز داریوش، خجسته کیهان، فرزانه ظاهری) از رمان خانم دالووی اثر ویرجینیا وولف مورد ارزیابی قرار بگیرند. در نهایت، نتایج به دست آمده از تحقیق حاضر نشان می دهد که برای برگردان هر یک از شاخص های متنی این تکنیک در متن مبدأ هر یک از مترجم ها از طیف متنوعی از معادلهای فارسی در متن مقصد استفاده کرده اند. اغلب روایت شناسان بر این باورند که برای بازتولید کارکردهای این تکنیک نوشتاری و همچنین برای تضمین انسجام واژگانی در متن مقصد می بایست از معادل های مشخص (و البته محدودی) استفاده کرد. از آنجایی که در زبان فارسی مدل مشخصی برای این تکنیک روایت شناختی وجود ندارد و همین امر سبب سردرگمی مترجم ها در برگردان رمان هایی با چنین ویژگی های سبکی ای می شود، محقق تلاش کرده است تا طیفی از معادل های فارسی را برای برگردان هر کدام از این شاخص ها پیشنهاد کند به این امید که منجر به شکل گیری مدلی در زبان فارسی برای این مفهوم روایت شناختی شود.